روابط متقابل میان سازهای موسیقایی ایران و چین

هدف از پژوهش حاضر، مطالعه ی تأثیرات متقابل سازهای موسیقایی ایران و چین در طول تاریخ است. بر اساس نتایج این پژوهش، می توان تاریخ تبادلات موسیقایی ایران و چین را به دو دوره ی باستان و اسلامی تفکیک کرد. در دوره ی باستان فرهنگ موسیقایی ایران بر موسیقی چین نفوذ داشته است، می توان به نفوذ بربت ایرانی در اوایل دوره ی ساسانی اشاره کرد که از طریق جاده ی ابریشم و نفوذ مانویان در منطقه ی تورفان چین رخ داده و سبب ظهور ساز چینی پیپا شده است. در دوره ی اسلامی و به ویژه از عصر مغول به بعد، شاهد تأثیرات فرهنگ موسیقایی چین و مغول بر موسیقی ایران ایم که این تأثیر اغلب با حضور سازهای مغولی و چینی در ایران نمایان شده است. در کتاب های موسیقایی دوره های ایلخانی و تیموری سازهای «شدرغو»، «پیپا»، «یاتوغان»، «جبچیق» یا «موسیقار ختائی» متعلق به اهل ختای (چین شمالی) معرفی شده و سازهای «اوزان» و «نایچاوور» نیز وابسته به اقوام ترک خوانده شده اند. نام این سازها در کتب تاریخی ـاجتماعی این اعصار نیز نشان از حضورشان در فرهنگ موسیقایی ایران دارد. در میان سازهای نامبرده، حضور ساز شدرغو در منابع تصویری تا دوره ی صفوی شایان توجه بوده و حاکی از اهمیت این ساز در فرهنگ موسیقایی ایران است.